مجله مس فروشان

تاریخچه کامل مس

54345345.45.34.5.345.345 -

سلام و درود 

در این مقاله سعی بر آن داریم تا با تاریخچه کامل مس، طبق مستندات و مرجع های مورد تایید آشنا شویم، امیدواریم برایتان مفید باشد و از آن لذت ببرید:

یونانی های قدیم مس را به نام کالکو (Chalco) و رومی ها به اسم آیس (Aes) میشناختند از آنجاییکه در زمانهای قدیم قسمت عمده مس از جزیره قبرس (Cyprium) استخراج و به روم فرستاده می شد.

رومیها این عنصر را آیس سیپریم نام گذاری نمودند. از صفت (Cyprium) به مرور زمان اسم (Cuprium) بدون (Aes) بوجود آمد که در زبانهای مختلف اروپایی شکلهای متفاوتی را به خود گرفت.

امروزه در زبان انگلیسی به شکل (Copper) در آلمانی (Kupfer) در فرانسه (Cuivre) در اسپانیا (Cober) و سوئدی (Koppar) رایج گشته است.

مس را میتوان اولین فلز مورد استفاده بشر دانست این فلز با داشتن سختی کافی دارای خاصیت انعطاف پذیری عالی نیز میباشد بطوریکه میتوان آنرا به اشکال گوناگونی تبدیل نمود.

در طبیعت این فلز گاهی به صورت آزاد ولی اغلب به صورت کانی های مختلف یافت میشود. مس آزاد در نواحی آمریکای شمالی به طور متناوب بدست آمده و توسط سرخ پوست ها مورد استفاده قرار گرفته است.

اکثر سنگهای معدن مس حاوی نا خالصی هایی از قبیل ارسنیک، قلع، روی، نیکل، آنتیموان هستند و بنابراین میتوان چنین استنباط نمود که در زمان های قدیم مس با خواص متفاوت ناخواسته ای تولید شده و مدتها طول کشیده تا بشر به خواص عناصر مختلف و اثر آنها در مس پس برده است. از آثار بدست آمده چنین استنباط میگردد که بعضی از آلیاژ های مس در زمانهای قدیم تا حدی شناخته شده بوده است و چنین آلیاژ هایی برای اولین بار بیشتر در سلاح های رزمی به کار رفته اند که در آنها میتوان از آلیاژ های مس آرسنیک و مس – قلع نام برد که عنصر قلع و آرسنیک موجب سختی و استحکام آلیاژ میشوند.

مس و آلیاژ های آن در اکثر نقاط جهان بدست آمده ولی دقیقا نمیتوان گفت که اولین استفاده کنندگان آن در کجا بوده اند. از آثار بدست امده میتوان آسیای مرکزی، ترکستان را به عنوان مبدا پیدایش مس در جهان محسوب نمود این آثار اکثرا مربوط به 7000 __1000 سال قبل از میلاد بوده و از نواحی زیر بدست آمده است.

  • تل ابلیس (Tal-I-Iblis) در ایران استان کرمان 
  • تپه سیالک (Tepe-Sialk) در ایران بین کاشان و قم
  • چاتال هویوک (Catal-Hu”yu”K) در ترکیه 
  • تیمنا (Timna) در فلسطین 
  • آنوو و اوگاریت (Anau , Ugarit) در سوریه 
  • تپه گاورا (Tepe Gawra) در عراق 

تصور میرود که اولین کارخانه ذوب مس در حدود 6000  سال قبل از میلاد در تل ابلیس (اطراف کوه های کرمان) ساخته شده باشد و در سال 1932 برای اولین بار تپه مزبور توسط باستان شناس معروف انگلیسی سراورل اشتین (Sir Aurel stein) کشف گردیده که ادامه اکتشافات او به واسطه جنگ جهانی دوم متوقف شد و در سال 1964 مجددا این تپه به وسیله کالدول (R. Cald Well) مورد تجسس قرار گرفت ولی متاسفانه قسمت عمده تپه به وسیله کشاورزان تخریب و تبدیل به مزارع شده بود.

در حدود 3000 سال قبل از میلاد مس از طریق آسیای مرکزی به اروپا و سایر کشور های جهان راه یافت. در آمریکا و آمریکای جنوبی نیز معادن مس وجود داشته و از بعضی آنها نیز احتمالا مس استخراج شده  ولی استخراج واقعی و صنعتی آن در حدود سال های 1840 آغاز گردیده است معادن شیلی که جزو معادن معروف دنیا است از سال های 1883-1850 مورد بهره برداری قرار گرفته و هنوز هم این ناحیه از بزرگترین معادن مس دنیا محسوب میشود. معادن کانادا نیز تقریبا از 1900 مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.

تکامل روش های تهیه مس را میتوان بطور خلاصه به ترتیب زیر تشریح نمود 

  • احتمالا مس در ابتدا از ذوب مس طبیعی که به صورت آزاد وجود داشت بدست آمده است و سپس احیا سنگهای اکسیده به خصوص (مالاکیت) متداول شده است که این سنگها در گودالهایی که در دامنه تپه های مشرف به وزش باد احداث شده بود ریخته شده و عمل احیا توسط چوب های جنگلی انجام میگرفته است . بعد ها از بوته های گل سیلیکاتی استفاده شده و سپس به تدریج وسایل ابتدایی دمش بکار گرفته شده است. در سالهای 1580 وسایل دمش بهترین جانشین وسایل ابتدایی دم قرار گرفت. در جزیره قبرس (Cypern) نیز در این سنوات کوره های ابتدایی احیا جهت ذوب به کاربرده شده بود و (Plinius) مورخ یونانی بعد از میلاد کوره های ذوب به تدریج به صنعت مس راه یافتند.
  • در سال 1885 کوره قائم توسط (Barthel-Kohler) جهت ذوب مس ساخته شد و در سال 1886 (Pilzz) جهت خنک کردن جدار چنین کوره هایی از آب استفاده نمود و تحت عنوان کوره های (Pilzz) معروف گردید. تکامل در طراحی و روشهای جدید در این خصوص ادامه یافت و در سال 1890 کوره های قائم با سطح مستطیل شکل طراحی گردید. از طرفی در سال 1698 کوره شعله ای توسط (D.Wright) طراحی و ساخته شد که در ابتدا توسط سوخت ذغال سنگ کار میکرد و این کوره ها به مرور به تکامل بیشتری رسید به طوری که هنوز هم در صنعت از آنها استفاده میشود.
  • اولین کوره تشویه مکانیکی در سال 1851 توسط پارکس (Parkes) طراحی گردید و سپس در سال 1875 کوره های تشویه بگونه ای توسط (Smith و Brucken) تکامل یافت که بتوان در آنها از واکنش های گرمازای گوگرد تا حدی جهت گرم کردن کوره استفاده کرد. بر این مبنا نیز روی کار کوره های تبدیل کننده ساخته شد و از سال 1880 توسط (David و Manhes) کوره های کنورتور به صنعت راه یافتند.
  • تصفیه مس در ابتدا در گودال هایی توسط چوب انجام میشد و از سالهای 1700 در ناحیه (Harz) در آلمان غربی تصفیه مس در کوره های شعله ای آغاز شد و سپس برای بازیابی فلزات قیمتی از خواص تصفیه فلزات  از روشی که توسط (Scholluter) پیشنهاد گردیده بود استفاده شد و این روش تا سالهای 1870 که متد الکترولیز به صنعت راه یافت ادامه داشت و از این به بعد تصفیه الکتریکی مس تحولی عظیم در صنعت مس بوجود آورد.

چند نمونه از عکس های مجتمع مس سرچشمه

f2ae03b0 aa48 44c0 b41f 46c282274379 -

(طرز قرار دادن آند ها و کاتد ها در سالن الکترولیز پالایشگاه مس سرچشمه)

7f8ec16e fb69 4246 8d33 8f5ef68ce543 -

(نمای پلکانی معدن مس سرچشمه)

80a8b1b7 3a00 4de6 8f06 4d4ed43dba56 -

(سالن الکترولیز پالایشگاه مس سرچشمه)

565db867 302c 4c34 8220 3497de45e545 -

(قسمتی از آسیا های گوله ای در مجتمع مس سرچشمه)

6597f117 6933 4498 86bd e4199ec79cba -

(قسمتی از سلول های فلوتاسیون در واحد تغلیظ مس سرچشمه)

74da284f 991e 4633 b66e 7933ebd4d236 -

(یکی از کنوتور ها در مس سرچشمه)

f9b61f13 facc 41ee b97e 89caf5b4d7c9 -

(محل خروج مات از کوره شعله ای مس سرچشمه)

815d9c09 058e 403a 8ecf 2829f47e814e -

  (سر باره دور ریز سر چشمه)

92d8cd05 fd07 4cbe ba6d c0ce32d373f4 -

(کوره های تصفیه حرارتی و سیستم آند ریزی در سرچشمه)

منابع :

1- کتاب  metallurgy of copper از دکتر حکمت رضوی زاده و مرحوم دکتر رامز وقار

2- دانشگاه علم و صنعت ایران

3- مس سرچشمه

4- مس فروشان

ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادین

ارادتمند شما، برادران مس فروشان

2 دیدگاه در “تاریخچه کامل مس

  1. اورینت گفت:

    ممنون از مطلب مفیدتان

    1. adminmes گفت:

      ممنون از وقتی که برای مطالعه مطالب سایت ما قرار دادین . حتمن از سایت شما استفاده خواهیم کرد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *